Sources:
Bibliothèque interuniversitaire (Montpellier); Manuscrits de la reine Christine; IX: Negoziati della regina per salire al trono di Polonia; Lettere del nunzio; Lettres du nonce du pape à Christine de Suède; 55: Nonce à Christine de Suède, Varsovie, 13 septembre 1668 (digitisation pages 57v-58r to 58v-59r)
Christine (1626-1689 ; reine de Suède), Manuscrits de la reine Christine: Negoziati della regina per salire al trono di Polonia, : , 1601-1700.
[En ligne sur https://ged.scdi-montpellier.fr/florabium45/jsp/nodoc.jsp?NODOC=2023_DOC_MONT_MBUM_94] (consulté le 22/09/2025 02:22).
The Foli@ online digital heritage library is here:
Copyright SCDI-UPV - Collections Université de Montpellier (shelfmark H 258).
Mémoires concernant Christine, reine de Suède, volume 3, page 370, compiled and edited by Johan Arckenholtz, 1759; compiled and edited by Johan Arckenholtz, 1759; original at the National Library of Naples (Biblioteca Nazionale Vittorio Emanuele III)
Kristina's letter of August 14/24 (New Style), 1668 to Cardinal Marescotti is here:
Kristina's letter of August 21/31 (New Style), 1668 to Cardinal Marescotti is here:
Kristina's manifesto letter (with a French translation by herself) of August 21/31 (New Style), 1668 to Cardinal Marescotti is here:
.jpeg)
.jpeg)
The letter:
Sacra Real Maestà
Coll'acclusa cifra Sodisfo a qvanto detto in risposta della benignissima della M. V. delli 24 del passato: E p[er]che mi gionse hieri Sera l'altra delli 31 del medesimo, e p[er] le occupationi, che del continuo mi opprimono non mi è riuscito fin quì di deciferarla negarmi di poterla fidare ad altri; non posso p[er] hora che accusarlene come faccio riverentemente la ricevuta, riserbandomi a Supplire colle Segventi, quali (e le altre a venire) invierò a Roma con Sopracoperta al Sig[no]r Card[inal]e Azzolino aveso l'aviso che la M. V. Si è degnata darmi della Sua partenza di costà a quella volta per il primo d'ottobre[.]
Jl P[adre]. Priore Hacki mi ha partecipato l'ordine preciso che tiene di V. M. di portarsi Subito costà, et a tal fine Se ne parte hoggi e con esso invio la presente accio gionga più Allevia, e Sicura. Dal med[esim]o Padre a bocca, e dal Convenuto negli acclusi fogli ricaverà la M V. lo Stato di questi affari: Onde non mi resta che agiongerle Se non che Stimo necessarissimo il ritorno in quà del med[esim]o Padre poiche giudicando io consistere tutta la Somma dell'affare nel Secreto nel dar fuori a tempo qvalche note, nel portar qvalche confidente ambasciata, e Simili operationi niuno può meglio Supplire a ciò che di Padre Senza farne altri partecipe, et in oltre potrà il med[esim]o Padre aiutarmi a di riferare le lettere di V M. quando le occupationi mi cressano come è credibile in queste contingenze, ragvagliare anche la M. V. di qvel che occorre più minutamente di quelle potrei far io, e finalmente delle mie operationi esser buon testimonio appresso la M. V alla qvale Senza più profondamente m'Jnchino. Di Varsovia 13 7bre 1668[.]
Di V M.
Humilissimo Servitore
l'Archivescovo di Corinto[.]
Si rammentava il P[adre]. Priore di rappresentare a S. M. che atteso il concorso delli Duca di Neuburg, Prencipe di Condè, Prencipe Carlo di Lorena e Moscovita, l'Jnteressi de qvali hanno fatto gran breccia negli animi di qvesti popoli p[er] le adherente grandi che godono alcuni di essi, e Sopra il tutto p[er] la qvantità di danaro che tutti Si trovano pronta chi più, e di far offerte vantagiose alla Republica non pare che la prudenza voglia che Si faccia parola di S. M. fin che gl'Jnteressi de Sopradetti non Siano innabilitati a Segno di desperata riuscita poiche in tal Concorrenza Senza alcun dubio prevaler à ciascuno de Sopradetti a S. M. che oltre l'eccettione del Sesso, e della Mancanza della Successione non ha commodità di far alcuna oblatione ne alla Republica, ne alle p[er]sone private, ancorche le qvalita p[er]sonali, e le altre considerationi la facciano di gran lunga Superiore a tutti gli altri.
Che li brevi di N[ostro] S[ignore], e le lettere di S. M. p[er] gli ordini espresse p[er] Senatori Sono necessarissime poiche Senza di esse niun credito Sarebbe dato all'espositioni di Mons[ignor] Nuntio.
With modernised spelling:
Sacra Real Maestà,
Coll'acclusa cifra soddisfo a quanto detto in risposta della benignissima della Maestà Vostra, delli 24 del passato; e, perché mi giunse ieri sera l'altra, delli 31 del medesimo, e per le occupazioni che del continuo mi opprimono non mi è riuscito fin qui di deciferarla negarmi di poterla fidare ad altri. Non posso per ora che accusarlene come faccio riverentemente la ricevuta, riserbandomi a supplire colle seguenti, quali (e le altre a venire) invierò a Roma con sopraccoperta al signor cardinale Azzolino aveso l'avviso che la Maestà Vostra si è degnata darmi della sua partenza di costà, a quella volta per il primo d'ottobre.
Il padre priore Hacki mi ha partecipato l'ordine preciso che tiene di Vostra Maestà di portarsi subito costà, ed a tal fine se ne parte oggi; e con esso invio la presente acciò giunga più allevia e sicura.
Dal medesimo padre a bocca e dal convenuto negli acclusi fogli ricaverà la Maestà Vostra lo stato di questi affari, onde non mi resta che aggiungerle se non che stimo necessarissimo il ritorno in qua del medesimo padre.
Poiché, giudicando io consistere tutta la somma dell'affare nel segreto nel dar fuori a tempo qualche note, nel portar qualche confidente ambasciata e simili operazioni niuno, può meglio supplire acciò che di padre senza farne altri partecipe. Ed in oltre potrà il medesimo padre aiutarmi a di riferare le lettere di Vostra Maesta quando le occupazioni mi cressano, come è credibile in queste contingenze, ragguagliare anche la Maestà Vostra, di quel che occorre più minutamente di quelle potrei far io, e finalmente delle mie operazioni esser buon testimonio appresso la Maestà Vostra, alla quale senza più profondamente m'inchino. Di Varsovia, 13 settembre 1668.
Di Vostra Maestà
umilissimo servitore
L'arcivescovo di Corinto.
Si rammentava il padre priore di rappresentare a Sua Maestà che atteso il concorso delli duca di Neuburg, principe di Condé, principe Carlo di Lorena, e Moscovita, l'interessi de' quali hanno fatto gran breccia negli animi di questi popoli per le aderenti grandi che godono alcuni di essi — e sopra il tutto per la quantità di danaro che tutti si trovano pronta chi più e di far offerte vantaggiose alla Repubblica, — non pare che la prudenza voglia che si faccia parola di Sua Maestà, finché gl'interessi de' sopradetti non siano inabilitati assegno di desperata riuscità, poiché in tal concorrenza senza alcun dubbio prevaler a ciascuno de' sopradetti a Sua Maestà che, oltre l'eccezione del sesso e della mancanza della successione, non ha comodità di far alcuna oblazione nè alla Reppublica, nè alle persone private, ancorché le qualità personali e le altre considerazioni la facciano di gran lunga superiore a tutti gli altri.
Che li brevi di Nostro Signore e le lettere di Sua Maestà, per gli ordini espresse per senatori, sono necessarissime, poiché senza di esse niun credito sarebbe dato all'esposizioni di monsignor nunzio.
Arckenholtz's transcript of the postscript (abridged, in his French translation from Italian):
Le Pére Prieur se souviendra de représenter à V. M. qu'attendu le concours du Duc de Neubourg, du Prince de Condé, du Prince Charles de Lorraine, & du Moscovite, dont les intérêts ont fait une grande bréche dans les sentimens de cette Nation, par la grande adhérence que quelques uns d'entr'eux ont gagnée, sur-tout par la quantité d'argent que tous sont promts, les uns plus les autres moins, à distribuer à ceux du Parti contraire pour les attacher au leur, & à cause des offres avantageuses qu'ils font à la République; il ne semble pas être de la prudence qu'on ouvre la bouche au sujet de V. M. jusqu'à ce que les intérêts des Compétiteurs soient si brouillés, qu'on commence à désespérer de leur réussite: autrement dans toute autre occurrence chacun des Concurrens prévaudra sans-doute sur V. M. laquelle outre l'obstacle du sexe & le manque de Succession, n'a la commodité de faire aucune offre, ni à la République, ni aux particuliers, quoique sa qualité personnel & d'autres considérations la rendent de beaucoup supérieure à tous les autres.
Swedish translation (my own):
Fadern prior skall komma ihåg att förespråka för Ers Majestät att hjälp av hertigen av Neuburg, prinsen de Condé, prins Charles av Lorraine och moskoviten, vars intressen har gjort ett stort ingrepp i denna nations känslor, väntas av den stora anslutning som några av dem har vunnit, framför allt genom den mängd pengar som alla är utlovade, vissa mer, andra mindre, att dela ut till den motparten för att fästa dem till sina, och på grund av de fördelaktiga erbjudanden de gör till Republiken. Det verkar inte klokt att öppna munnen om Ers Majestät förrän de tävlandes intressen är så förvrängda att man börjar misströsta över deras framgång; annars, i alla andra fall, kommer var och en av de tävlande utan tvekan att vinna över Ers Majestät, som, förutom hindret för Ert kön och bristen på arv, inte har bekvämligheten att göra något erbjudande, vare sig till Republiken eller till enskilda, även om Er personliga kvalitet och andra hänsyn gör Er mycket överlägsen alla andra.
English translation (my own):
The Father Prior will remember to represent to Your Majesty that the help of the Duke of Neuburg, the Prince de Condé, Prince Charles of Lorraine, and the Muscovite, whose interests have made a great dent in the feelings of this nation, is awaited by the great adherence that some of them have won, above all by the quantity of money that all are promised, some more, others less, to distribute to those of the opposite party to attach them to theirs, and because of the advantageous offers they make to the Republic. It does not seem prudent to open one's mouth about Your Majesty until the interests of the contestants are so scrambled that one begins to despair of their success; otherwise, in every other instance, each of the contestants shall prevail doubtless on Your Majesty, who, besides the obstacle of your sex and the lack of inheritance, does not have the convenience of making any offer, either to the Republic or to individuals, although your personal quality and other considerations make you very much superior to all the others.
French translation of the original (my own):
Sacrée Majesté Royale,
Par le chiffre ci-joint, je confirme ce qui a été dit en réponse à la très gracieuse lettre de Votre Majesté du 24 du passé. L'autre lettre, datée du 31 du même, étant arrivée hier soir, et en raison des occupations constantes qui m'accablent, je n'ai pas encore pu la déchiffrer et je refuse de la confier à d'autres. Pour l'instant, je ne peux que vous révéler ceci, dont j'accuse respectueusement réception, me réservant le droit de compenser par les lettres suivantes, que j'enverrai (et celles à venir) à Rome, sous pli, à Monseigneur le cardinal Azzolino, après avoir reçu l'avis que Votre Majesté a daigné me donner de votre départ [de Hambourg], cette fois pour le 1er octobre.
Le père prieur Hacki m'a communiqué l'ordre précis qu'il a reçu de Votre Majesté de s'y rendre immédiatement, et à cet effet il part aujourd'hui; et avec lui j'envoie cette lettre pour qu'elle arrive plus vite et plus sûrement.
Votre Majesté obtiendra l'état de ces affaires de ce même père, tant de vive voix que par le contenu des documents ci-joints. Je n'ai donc d'autre choix que d'ajouter que je considère le retour de ce même père comme extrêmement nécessaire.
Puisque je crois que toute l'affaire consiste à garder le secret de la publication de certaines notes en temps voulu, à transmettre un message confidentiel et à accomplir d'autres opérations similaires, nul ne saurait mieux agir en père que de ne pas y associer d'autres personnes. De plus, ce même père pourra m'aider à transmettre les lettres de Votre Majesté lorsque mes fonctions s'accroîtront, comme il est vraisemblable dans ces circonstances, à l'informer également de ce qui est nécessaire avec plus de détails que je ne pourrais le faire, et enfin à être un bon témoin de mes opérations devant Votre Majesté, devant laquelle je m'incline sans plus attendre. De Varsovie, le 13 septembre 1668.
de Votre Majesté
le très humble serviteur
L'archevêque de Corinthe.
Le père prieur a pensé à représenter à Sa Majesté que, étant donné la participation du duc de Neubourg, du prince de Condé, du prince Charles de Lorraine et de celui de Moscovie, dont les intérêts ont fait une grande impression sur l'esprit de ces peuples à cause du grand appui dont certains d'entre eux jouissent — et, surtout, à cause de la quantité d'argent que tous ont de disponible, plus ou moins, et du fait qu'ils font des offres avantageuses à la République — il ne semble pas que la prudence exige qu'on dise un mot de Sa Majesté jusqu'à ce que les intérêts desdits soient mis en échec au point d'un succès désespéré, car dans une telle concomitance, sans aucun doute, chacun des susdits prévaudra sur Sa Majesté, qui, à part les exceptions de son sexe et de son manque de succession, n'est pas en mesure de faire aucune offrande ni à la République ni à des particuliers, bien que ses qualités personnelles et d'autres considérations la rendent bien supérieure à toutes les autres.
Que les brefs de Notre Seigneur et les lettres de Sa Majesté, par ordre exprès pour les sénateurs, sont très nécessaires, puisque sans eux on ne donnerait aucune créance aux exposés de Monseigneur le nonce.
Polish translation of the original (my own; I cannot tag it as such due to character limits in the tags):
Święta Królewska Wysokość,
Załączonym szyfrem spełniam to, co powiedziano w odpowiedzi na najłaskawszy list Waszej Wysokości z 24. dnia ubiegłego miesiąca; ponieważ drugi list, datowany na 31. dzień tego samego miesiąca, dotarł wczoraj wieczorem, a z powodu ciągłych zajęć, które mnie przytłaczają, nie udało mi się go jeszcze rozszyfrować i zaprzeczam, abym mógł powierzyć go komuś innemu. Na razie mogę jedynie ujawnić to Waszej Wysokości, z szacunkiem potwierdzając odbiór, zastrzegając sobie prawo do rekompensaty następującymi listami, które (i kolejne, które nadejdą) wyślę do Rzymu, tajnie, do monsignora kardynała Azzolino, otrzymawszy zawiadomienie, które Wasza Wysokość raczył mi przekazać o Waszym wyjeździe stamtąd [z Hamburga], tym razem pierwszego października.
Ojciec Przeor Hacki przekazał mi dokładny rozkaz, jaki otrzymał od Waszej Wysokości, aby natychmiast się tam udać, i w tym celu wyrusza dzisiaj. Wysyłam z nim ten list, aby mógł on dotrzeć szybciej i bezpieczniej.
Wasza Wysokość uzyska informacje o stanie tych spraw od tego samego ojca, zarówno ustnie, jak i z treści załączonych dokumentów. Dlatego nie pozostaje mi nic innego, jak dodać, że uważam powrót tego samego ojca za niezwykle konieczny.
Ponieważ uważam, że cała sprawa polega na zachowaniu tajemnicy w odpowiednim czasie, przekazaniu poufnej wiadomości i podobnych działań, nikt nie może lepiej pełnić roli ojca niż bez angażowania innych w ten proces. Co więcej, ten sam ojciec będzie mógł mi pomóc przekazywać listy Waszej Wysokości, gdy moje obowiązki wzrosną, co jest w tych okolicznościach wiarygodne, a także informować Waszą Wysokością o tym, co jest konieczne, bardziej szczegółowo niż ja, i wreszcie być dobrym świadkiem moich działań przed Waszą Wysokości, przed którą kłaniam się bez zbędnych ceregieli. Z Warszawy, 13 września 1668 r.
Najpokorniejszy sługa Waszej Wysokości
Arcybiskup Koryntu.
Ojciec Przeor pamiętał o przedstawieniu Jej Wysokości, że biorąc pod uwagę udział księcia Neuburga, księcia de Condé, księcia Karola Lotaryńskiego i księcia moskiewskiego, których interesy wywarły wielkie wrażenie na umysłach tych ludzi z powodu wielkiego poparcia, jakim cieszą się niektórzy z nich — a nade wszystko z powodu ilości pieniędzy, które wszyscy mają gotowi mniej więcej, i faktu, że składają Republice korzystne oferty — nie wydaje się, aby roztropność wymagała, aby mówić o Jej Wysokości, dopóki interesy wyżej wymienionych nie zostaną zniweczone do punktu rozpaczliwego sukcesu, ponieważ w takim współdziałaniu, bez żadnej wątpliwości, każdy z wyżej wymienionych mężczyzn odniesie zwycięstwo nad Jej Wysokością, która, pomijając wyjątki swojej płci i braku sukcesji, nie jest w stanie złożyć żadnej oferty ani Republice, ani osobom prywatnym, nawet jeśli jej osobiste cechy i inne względy sprawiają, że jest o wiele lepsza od wszystkich innych.
Że pisma Naszego Pana i listy Jej Wysokości, wydane na mocy wyraźnych rozkazów dla senatorów, są niezwykle potrzebne, gdyż bez nich wyjaśnienia monsignora nuncjusza nie miałyby żadnej wiary.
Swedish translation of the original (my own):
Heliga Kungliga Majestät,
Med det bifogade chifferet uppfyller jag vad som sagts i svar på Ers Majestäts nådigaste brev av den 24 förra månaden; och eftersom det andra brevet, daterat den 31 samma månad, anlände igår kväll, och på grund av de ständiga sysselsättningar som förtrycker mig, har jag ännu inte kunnat tyda det, och jag förnekar att jag kan anförtro det åt andra. För närvarande kan jag bara avslöja detta för Er, då jag vördnadsfullt bekräftar mottagandet och förbehåller mig rätten att gottgöra det med följande brev, vilka jag (och de andra som kommer) kommer att skicka till Rom, i hemlighet, till monsignor kardinal Azzolino, efter att ha mottagit den underrättelse som Ers Majestät har behagat ge mig om Er avresa därifrån [Hamburg], denna gång den 1 oktober.
Faderpriorn Hacki har meddelat mig den exakta befallning han har från Ers Majestät att omedelbart bege sig dit, och i detta syfte reser han idag; och med honom skickar jag detta brev så att det kan komma fram snabbare och säkrare.
Ers Majestät kommer att få information om dessa ärenden från samme fader, både muntligen och från innehållet i de bifogade dokumenten. Därför har jag inget annat val än att tillägga att jag anser samme faderns återkomst vara ytterst nödvändig.
Eftersom jag tror att hela saken ligger i att bevara hemligheten att i sinom tid släppa ut vissa anteckningar, att förmedla ett konfidentiellt meddelande och liknande operationer, kan ingen bättre agera som en far än utan att låta andra delta. Dessutom kommer samme far att kunna hjälpa mig att vidarebefordra Ers Majestäts brev när mina plikter ökar, vilket är trovärdigt under dessa omständigheter, att också informera Ers Majestät om vad som är nödvändigt mer detaljerat än jag kunde, och slutligen att vara ett gott vittne om mina operationer inför Ers Majestät, för vilken jag böjer mig utan vidare dröjsmål. Från Warszawa, den 13 september 1668.
Ers Majestäts
ödmjukaste tjänare
Ärkebiskopen av Korinth.
Faderpriorn kom ihåg att framföra för Hennes Majestät att, med tanke på deltagandet av hertigen av Neuburg, prins de Condé, prins Karl av Lothringen och prinsen av Moskva, vars intressen har gjort ett stort intryck på dessa folks sinnen på grund av det stora stöd som vissa av dem åtnjuter — och framför allt på grund av den mängd pengar som de alla har redo, mer eller mindre, och det faktum att de gör fördelaktiga erbjudanden till Republiken — verkar det inte som att försiktighet kräver att ett ord sägs om Hennes Majestät förrän de ovannämndas intressen är omintetgjorda till en punkt av desperat framgång, eftersom i sådan samtyckande, utan tvekan, kommer var och en av de ovannämnda männen att segra över Hennes Majestät, som, bortsett från undantagen för sitt kön och hennes brist på arv, inte är i stånd att ge något erbjudande vare sig till Republiken eller till privatpersoner, även om hennes personliga egenskaper och andra överväganden gör henne vida överlägsen alla de andra.
Att Vår Herres skrivelser och Hennes Majestäts brev, genom uttrycklig order till senatorerna, är ytterst nödvändiga, eftersom utan dem ingen trovärdighet skulle ges till monsignor nuntiens utläggningar.
English translation of the original (my own):
Sacred Royal Majesty,
With the enclosed cipher, I satisfy what has been said in response to Your Majesty's most gracious letter of the 24th of last month; and, since the other letter, dated the 31st of the same month, arrived yesterday evening, and due to the constant occupations that oppress me, I have not yet been able to decipher it, and I deny that I can entrust it to others. For now, I can only reveal this to you, as I reverently acknowledge the receiving, reserving the right to make up for it with the following letters, which (and the others to come) I will send to Rome, under cover, to Monsignor the Cardinal Azzolino, having received the notice Your Majesty has deigned to give me of your departure from there [Hamburg], this time for the first of October.
Father Prior Hacki has communicated to me the precise order he has from Your Majesty to go there immediately, and to this end he is leaving today; and with him I am sending this letter so that it may arrive more quickly and safely.
Your Majesty will obtain the state of these affairs from the same father, both by mouth and from the content of the enclosed documents. Therefore, I have no other choice than to add that I consider the return of the same Father to be extremely necessary.
Since I believe that the whole matter lies in keeping the secret of releasing some notes in due time, in conveying some confidential message, and similar operations, no one can better act as a father than without making others a participant. Furthermore, the same father will be able to help me to relay Your Majesty's letters when my duties increase, as is credible in these circumstances, to also inform Your Majesty of what is necessary in more detail than I could, and finally to be a good witness of my operations before Your Majesty, to whom I bow without further ado. From Warsaw, September 13, 1668.
Your Majesty's
most humble servant
The Archbishop of Corinth.
The Father Prior remembered to represent to Her Majesty that, given the participation of the Duke of Neuburg, the Prince de Condé, Prince Charles of Lorraine, and the one of Muscovy, whose interests have made a great impression on the minds of these peoples because of the great support some of them enjoy — and, above all, because of the amount of money that all of them have ready, more or less, and the fact that they are making advantageous offers to the Republic, — it does not seem that prudence requires that a word be said of Her Majesty until the interests of the aforementioned are disabled to a point of desperate success, since in such concurrence, without any doubt, each of the aforementioned men will prevail over Her Majesty, who, apart from the exceptions of her sex and her lack of succession, is not in a position to make any offering either to the Republic or to private individuals, even though her personal qualities and other considerations make her far superior to all the others.
That the briefs of Our Lord and the letters of Her Majesty, by the express orders for the senators, are most necessary, since without them no credence would be given to the expositions of Monsignor the Nuncio.
Above: Kristina.
Above: Father Michał Antoni Hacki.
,_RP-P-1909-4379.jpg)
Above: Galleazzo Marescotti, the Apostolic Nuncio to Poland.
No comments:
Post a Comment