Friday, January 21, 2022

Letter to Kristina from Wittenberg University after she/he/they accorded neutrality to it, year 1650

Sources:

Clarissimi viri Augusti Buchneri epistolarum, part 1, pages 273 to 275, edited and published by Johann Jacob Stübel, 1707


Mémoires concernant Christine, volume 2, page 28 (appendix), Johan Arckenholtz, 1751


The letter:

SERENISSIMA ac POTENTISSIMA REGINA,
Demere sibi in bello vires, & robur ac fortitudinem armorum clementiæ laudibus temperare, tanto majus ac excellentius est; quanto divinius nocere nolle, cum possis, & ad supremi Numinis rationem propiùs accedit, quod nullâ aliâ magis re ad cultum & reverentiam Majestatis suæ obstringit orbem, quàm si ipsum, quod optimum ac indulgentissimum est, non omnia pro magnitudine atque potentiâ suâ agit. Fulgebit hic titulus igitur vel inter ipsos gloriæ tuæ apices, REGINA SERENISSIMA, tibique non tralatitiam laudem totô Christianô orbe contrahet, quod SERENISSIMI ac POTENTISSIMI DANIARUM ac NORVEGIARUM Regis intercessione augustâ, tùm tuâ ipsius pietate adduci passa es, ut orthodoxæ religionis & optimarum artium parenti communi, Academiæ nostræ, inter media bella pacem quandam, inter tumultus armorum & undique circumfrementes cladet, quietem ac securitatem quàm elementissimè indulgeres. Est hoc magnanimæ illius mitissimæque (quæ in hoc sexu summa laus est,) naturæ tuæ documentum & pignus certissimum, quodque clarissimè evincat, quàm sis legitima germanaque & felix hæres latissimorum regnorum haud tantum, quæ Augustissimus tibi reliquit Parens; sed & pietatis virtutisque divinæ, quibus ad omnem memoriam ac perpetuitatem temporum se clarum & venerabilem præstitit maximus ille seculô nostrô & incomparabilis penitus Princeps. Qui ut hanc cathedram, hanc palæstram LUTHERI verissimam & antiquissimam religiosè & sanctè amavit semper, eamque omnibus modis contra veritatis æternæ hostes asserere studuit: ita quoque, AUGUSTISSIMA PRINCIPUM, fovebis candem imposterum quoque ac complecteris constanter, nec unquam permittes, ut quæ invictà Paternorum armorum virtute beneficia nobis parta constant, bellis tuis in casum atque periculum aliquod conjiciantur.

Nunc, quod unicè possumus, MAJESTATI TUÆ AUGUSTÆ quàm demisissimè agimus gratias, agemusque semper, daturi pariter operam, ut pietatis istius ac incredibilis benignitatis tuæ apud nos memoria ac laus perpetua & immortalis existat.

SERENISSIMA PRINCIPUM, PIISSIMA PRINCIPUM, REGINA MAXIMA,
Vovemus omnes, vovemus singuli: Deus te servet! Tu diutissimè imperes, tu felicissimè imperes, hôc PATRE MAXIMO futura major; si quos victoriis maximis ille in meliorem asseruit spem, tu reddita pace ac stabilita securitate ac felicitati suæ reddas; non tàm armorum fulmine timenda Zenobia, quàm oleâ pacis venerabilis CHRISTINA sive CHRISTIANA, jamque sacratissimô istô ac augustissimô nomine perpetuò audias ac celebreris DELICIUM ac AMOR CHRISTIANI ORBIS. Wittenbergæ.

With modernised spelling:

Serenissima ac Potentissima Regina,
Demere sibi in bello vires, et robur ac fortitudinem armorum clementiæ laudibus temperare, tanto majus ac excellentius est; quanto divinius nocere nolle, cum possis, et ad Supremi Numinis rationem propius accedit, quod nulla alia magis re ad cultum et reverentiam Majestatis Suæ obstringit orbem, quam si ipsum, quod optimum ac indulgentissimum est, non omnia pro magnitudine atque potentia sua agit. Fulgebit hic titulus igitur vel inter ipsos gloriæ tuæ apices, Regina Serenissima, tibique non tralatitiam laudem toto christiano orbe contrahet, quod Serenissimi ac Potentissimi Daniarum ac Norvegiarum Regis intercessione augusta, tum tua ipsius pietate adduci passa es, ut orthodoxæ religionis et optimarum artium parenti communi, Academiæ nostræ, inter media bella pacem quandam, inter tumultus armorum et undique circumfrementes cladet, quietem ac securitatem quam elementissime indulgeres.

Est hoc magnanimæ illius mitissimæque (quæ in hoc sexu summa laus est), naturæ tuæ documentum et pignus certissimum, quodque clarissime evincat, quam sis legitima germanaque et felix hæres latissimorum regnorum haud tantum, quæ augustissimus tibi reliquit parens; sed et pietatis virtutisque divinæ, quibus ad omnem memoriam ac perpetuitatem temporum se clarum et venerabilem præstitit maximus ille seculo nostro et incomparabilis penitus princeps. Qui ut hanc cathedram, hanc palæstram Lutheri verissimam et antiquissimam religiose et sancte amavit semper, eamque omnibus modis contra veritatis æternæ hostes asserere studuit. Ita quoque, Augustissima Principum, fovebis candem imposterum quoque ac complecteris constanter, nec unquam permittes, ut quæ invicta paternorum armorum virtute beneficia nobis parta constant, bellis tuis in casum atque periculum aliquod conjiciantur.

Nunc, quod unice possumus, Majestati Tuæ Augustæ quam demisissime agimus gratias, agemusque semper, daturi pariter operam, ut pietatis istius ac incredibilis benignitatis tuæ apud nos memoria ac laus perpetua et immortalis existat.

Serenissima Principum, Piissima Principum, Regina Maxima, vovemus omnes, vovemus singuli: Deus te servet! Tu diutissime imperes, tu felicissime imperes, hoc Patre Maximo futura major; si quos victoriis maximis ille in meliorem asseruit spem, tu reddita pace ac stabilita securitate ac felicitati suæ reddas; non tam armorum fulmine timenda Zenobia, quam olea pacis venerabilis Christina sive Christiana, jamque sacratissimo isto ac augustissimo nomine perpetuo audias ac celebreris delicium ac amor christiani orbis. Wittenbergæ.

Arckenholtz's transcript of the letter:

Serenissima ac Potentissima Regina.
Demere sibi in bello vires, & robur ac fortitudinem armorum clementiæ laudibus temperare, tanto majus ac excellentius est; quanto divinius nocere nolle, cum possis, & ad Supremi Numinis rationem propius accedit, quod nulla alia magis re ad cultum & reverentiam Majestatis Suæ obstringit orbem, quam si ipsum, quod optimum ac indulgentissimum est, non omnia pro magnitudine atque potentia sua agit. Fulgebit hic titulus igitur vel inter ipsos gloriæ Suæ apices, Regina Serenissima, tibique non tralatitiam laudem toto Christiano Orbe contrahet, quod Serenissimi ac Potentissimi Daniarum ac Norvegiarum Regis intercessione augusta, tum tua ipsus pietate adduci passa es, ut orthodoxe religionis & optimarum artium parenti communi, Academiæ nostræ, inter media bella pacem quandam, inter tumultus armorum & undique circum frementes cladet, quietem ac securitatem quam elementissime indulgeret. Est hoc magnanimæ illius mitissimæque (quæ in hoc Sexu summa laus est) naturæ tuæ documentum & pignus certissimum, quodque clarissimè evincat quam sis legitima germanaque & felix hæres latissimorum regnorum haud tantum, quæ augustissimus tibi reliquit Parens; sed & pietatis virtutisque divinæ, quibus ad omnem memoriam ac perpetuitatem temporum se clarum & venerabilem præstitit maximus ille Seculo nostro & incomparabilis penitus Princeps. Qui ut hanc cathedram, hanc palæstram Lutheri verissimam & antiquissimam religiose & sancte amavit semper, eamque omnibus modis contra veritatis hostes asserere studuit: ita quoque Augustissima Principum, fovebis candem imposterum quoque ac complecteris constanter, nec unquam permittes, ut quæ invicta Paternorum armorum virtute beneficia nobis parta constant, bellis tuis in casum atque periculum aliquod conjiciantur.

Nunc quod unice possumus, Majestati tuæ Augustæ quam demisissime agimus gratias, agemusque semper, daturi pariter operam, ut pietatis istius ac incredibilis benignitatis Suæ apud nos memoria ac laus perpetua & immortalis existat.

Serenissima Principum, Piissima Principum, Regina Maxima,
Vovemus omnes, vovemus singuli: Deus Te servet! Tu diutissime imperes, Tu felicissime imperes, hoc Patre Maximo futura major; si quot victoriis maximis ille in meliorem asseruit spem, Tu reddita pace ac stabilita securitate ac felicitati Tuæ reddas; non tam armorum fulmine timenda, quam olea pacis venerabilis Christina sive Christiana, jamque sacratissimo isto ac augustissimo nomine perpetuo audias ac celebreris Delicium ac Amor Christiani Orbis. Wittembergæ.

French translation of the original (my own):

Sérénissime et Très Puissante Reine,
Perdre sa force à la guerre, et modérer la force et la valeur de ses armes par les louanges de la clémence, c'est d'autant plus grand et plus excellent; combien plus divinement il est que vous ne vouliez pas nuire, quand vous le pouvez, et cela se rapproche davantage de la raison de la Divinité Suprême que rien d'autre ne lie plus le monde à l'adoration et à la révérence de Sa Majesté que si lui, qui est le meilleur et le plus indulgent, ne fait pas toutes choses selon sa grandeur et sa puissance. Ce titre brillera donc jusqu'aux cimes de votre gloire, Sérénissime Reine, et vous recevrez d'inépuisables louanges dans tout le monde chrétien, car, par l'intercession auguste du Sérénissime et Très Puissant Roi de Danemark et de Norvège, ainsi que par votre propre piété, vous vous êtes laissé conduire, afin que la mère commune de la religion orthodoxe et des meilleurs arts, notre Académie, au milieu des guerres, accordât quelque paix, au milieu du tumulte des armes et des rugissements tout autour, la tranquillité et la sécurité auxquelles vous vous livrez le plus élémentairement.

C'est la preuve la plus sûre et le gage de votre magnanimité et de votre douceur (ce qui est le plus grand éloge dans ce sexe), de votre nature, et qui montre clairement combien vous êtes légitime et heureuse, l'héritière des royaumes les plus étendus, non pas tant celui que votre très auguste parent vous a légué, mais aussi de la piété et de la puissance divine par lesquelles il s'est rendu célèbre et vénérable pour toute la mémoire et la perpétuité des temps, le plus grand homme de notre siècle et un souverain incomparable — celui qui a toujours religieusement et sacrément aimé cette cathèdre, cette palestre le plus vraie et le plus ancienne de Luther, et s'efforçait de l'affirmer par tous les moyens contre les ennemis de la vérité éternelle. De cette manière aussi, Très Auguste Princesse, vous chérirez et embrasserez constamment les imposteurs, et vous ne permettrez jamais que les bienfaits que nous procure la puissance invincible des armes de nos pères soient mis en danger par vos guerres.

Maintenant, la seule chose que nous puissions faire est de remercier très humblement Votre Auguste Majesté, et nous ferons toujours de notre mieux pour que le souvenir et l'éloge de cette piété et de votre incroyable bonté restent avec nous pour toujours et immortels.

Sérénissime Princesse, Très Pieuse Princesse, Très Grande Reine, nous souhaitons tous ensemble et individuellement: que Dieu vous protège! Que vous régniez longtemps, que vous régniez le plus heureusement; si, par ses grandes victoires, il affirmait une meilleure espérance, vous devriez rendre la paix et la stabilité à sa sécurité et à son bonheur; Zénobie n'est pas tant à craindre par la foudre des armes que par les huiles de la paix, vénérable Christine ou Christiane, et maintenant, en ce nom très sacré et très auguste, que vous soyez entendue et célébrée à jamais, les délices et l'amour du monde chrétien. Wittemberg.

Swedish translation of the original (my own):

Durchlauchtigste och Stormäktigste Drottning,
Att förlora sin styrka i krig och att dämpa styrkan och tapperheten i sina vapen genom nådens lovprisning, är så mycket större och mer utmärkt;  hur mycket gudomligare är det inte att Ni inte vill skada, när Ni kan, och det kommer närmare den Högste Gudens förnuft att inget annat binder världen mer till tillbedjan och vördnaden av Hans Majestät än om han, som är den bästa och mest överseende, inte gör allt efter sin storhet och makt. Denna titel skall alltså lysa även bland Er härlighets toppar, Durchlauchtigste Drottning, och Ni kommer att få ett outtömligt beröm i hela den kristna världen, ty Ni genom den Durchlauchtigste och Stormäktigaste konungen av Danmark och Norge, såväl som genom Er egen fromhet, lät Er ledas, så att den gemensamma föräldern till den bästa ortodoxa religionen, i mitten av kriget, mitt i freden, mitt i religionen, mitt i freden, tumult av armar och dånande runt omkring, lugnet och tryggheten som Ni mest elementärt unnar Er.

Det här är det säkraste beviset och löftet om Er storsinthet och ödmjukhet (vilket är det högsta priset hos detta kön), av Er natur, och som tydligt visar hur legitim och lycklig Ni är, arvtagerskan till de mest omfattande konungadömena, inte så mycket som det som Er högst upphöjde förälder har lämnat Er, utan också till den fromhet och gudomliga kraft genom vilken han gjorde sig själv till ett minne och vördnadsvärde för alla tiders minne och vördnad för vår tid, en duglig härskare — han som alltid religiöst och heligt älskat denna katedra, denna Luthers mest sanna och äldsta gymnasium, och strävade att på alla sätt hävda den mot den eviga sanningens fiender. På detta sätt kommer Ni också att vårda och ständigt omfamna bedragarna, och Ni skall aldrig tillåta att de fördelar som erhållits för oss genom den oövervinnerliga kraften i våra fäders armar skall kastas i någon fara genom Era krig.

Nu är det enda vi kan göra att tacka Ers Upphöjda Majestät högst ödmjukt, och vi skall alltid göra vårt bästa för att säkerställa att minnet och lovprisningen av denna fromhet och av Er otroliga vänlighet förblir hos oss för alltid och odödlig.

Durchlauchtigste Furstinna, Allerfrommaste Furstinna, Stormäktigste Drottning, önskar vi alla tillsammans och var för sig: Gud bevare Er! Må Ni regera länge, må Ni regera lyckligen; om han genom sina stora segrar hävdade ett bättre hopp, skulle Ni återlämna fred och stabilitet till hans trygghet och lycka; Zenobia är inte så mycket att frukta av vapenens blixtar som av fredens oljor, vördnadsvärda Kristina eller Kristiana, och nu, i detta allraheligaste och högst upphöjda namn, må Ni för alltid höras och firas, den kristna världens fröjd och kärlek. Wittenberg.

English translation of the original (my own):

Most Serene and Most Powerful Queen,
To lose one's strength in war, and to moderate the strength and valour of one's arms by the praises of clemency, is so much greater and more excellent; how much more divinely it is that you do not want to injure, when you can, and it comes nearer to the reason of the Supreme Deity that no other thing binds the world more to the worship and reverence of His Majesty than if He, who is the best and most indulgent, does not do all things according to His greatness and power. This title, then, will shine even among the very peaks of your glory, Most Serene Queen, and you will receive inexhaustible praise throughout the Christian world, because, by the august intercession of the Most Serene and Most Powerful King of Denmark and Norway, as well as by your own piety, you allowed yourself to be led, so that the common parent of the orthodox religion and the best arts, our Academy, in the midst of wars, might grant some peace, amidst the tumult of arms and the roaring all around, the tranquility and security that you most elementally indulge.

This is the surest proof and pledge of your magnanimity and meekness (which is the highest praise in this sex), of your nature, and which clearly shows how legitimate and happy you are, the heir to the most extensive kingdoms, not so much as that which your most august parent has left you, but also to the piety and divine power by which he made himself famous and venerable for all the memory and perpetuity of time, the greatest man of our age and an incomparable ruler — he who always religiously and sacredly loved this cathedra, this most true and most ancient gymnasium of Luther, and endeavoured to assert it in every way against the enemies of eternal truth. In this way also, Most August Princess, you will cherish and constantly embrace the impostors, and you will never permit that the benefits obtained for us by the invincible power of our fathers' arms should be thrown into any danger by your wars.

Now the only thing we can do is to thank Your August Majesty most humbly, and we shall always do our best to ensure that the memory and praise of this piety and of your incredible kindness remain with us forever and immortal.

Most Serene Princess, Most Pious Princess, Greatest Queen, we all vow together and individually: God save you! May you reign for a long time, may you reign most happily; if, by his great victories, he asserted a better hope, you should return peace and stability to his security and happiness; Zenobia is not so much to be feared by the lightning of weapons as by the oils of peace, venerable Kristina or Kristiana, and now, in this most sacred and most august name, may you hear and be celebrated forever, the delight and love of the Christian world. Wittenberg.


Above: Kristina.

No comments:

Post a Comment